İdrar Mikroskobisi Kullanımı ve Faydaları Nelerdir?

İdrar Mikroskobisi

İdrar, kısaca belirtmek gerekirse, kanın filtrasyon ürünü olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, böbrekler tarafından salgılanan steril plazma ultrafiltratıdır. İdrarın %95'i su, kalan %5'lik kısmı ise gıda ve metabolizma sonucu oluşan atıkları içermektedir. Bu atıkların analizi, böbrek fonksiyonu hakkında önemli bilgiler oluşturur. İdrar yolu enfeksiyonlarının (İYE) tanısı basit idrar tahlili ve idrar kültürü ile konulur. Basit idrar tahlillerinde idrar önce gözle değerlendirilir, daha sonra daldırma çubuklarıyla analiz edilir. Daldırma çubuklarıyla idrar içerisindeki nitrit ve lökosit esteraz pozitifliği, idrar mikroskobisinde bakteri ve lökosit görülmesi ile belirlenir. Ancak, İYE tanısında idrar kültürü esas alınır. İdrar kültüründe 100,000 koloni/mililitre idrar olması tanı koydurucudur. İdrarın başlıca görevleri, vücut sıvı dengesinin korunması, asit-baz dengesinin muhafaza edilmesi ve artık metabolitlerin vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Tıbbi laboratuvarlarda günümüzde en sık yapılan analizlerden biri idrar mikroskobisidir.

İdrar Mikroskobisi Analizleri

İdrar mikroskobisi analizleri başlıca üç grup altında incelenir:

Fiziksel İdrar İncelemesi: İdrarın miktarı, görünümü, kıvamı, rengi, kokusu, dansitesi ve pH'sı yönünden analiz edilir.
Kimyasal İdrar İncelemesi: İdrarda protein, nitrit, glikoz, bilirubin, ürobilinojen ve keton cisimleri rutin olarak analiz edilir. Özel durumlarda, meslek hastalıkları ve metabolik hastalıklarda oksalat, sitrat, fenol, hippurik asit, TCA, ağır metaller ve amino asit profili gibi testler de çalışılır.
Mikroskobik İdrar İncelemesi: İdrar sedimentinin mikroskobik incelenmesinde, fiziksel ve kimyasal incelemeyi tamamlanır. Fiziksel ve kimyasal incelemeler sonucunda patolojik bir bulguya rastlanmayan idrar örneklerinin mikroskobik incelenmesi esnasında önemli patolojik bulgular saptanabilir. Mikroskobik muayeneyle idrarda organik çeşitli epitel hücrelerinin, alyuvarların, akyuvarların, silendirlerin ve inorganik sediment elementlerinin belirtileri aranır. Bu analizler dışında idrar örnekleri mikrobiyolojik açıdan da incelenir.

İdrar Mikroskobisi Örneklerinin Alınması

Bir idrar örneğinin mikroskopla incelenmesi için aşağıdaki yöntemlerden biri kullanılabilir. Bu testlerden herhangi biri ortalama düzeyinin üzerinde olduğunda, ilave testler gerekli görülebilir:

Orta Akım İdrarı: Tanımlanmış şartlarda, üretra girişindeki olası kontaminasyonları önleyerek idrar numunesi almak gerekmektedir. Bu yüzden ilk idrar dışarı yapıldıktan sonra steril kaplara alınır. Mikrobiyolojik testler için özellikle sabah ilk yapılan idrarın orta kısmı alınmalıdır.
Spot İdrar: Rutin idrar analizinde en fazla tercih edilen örnek tipidir. Günün herhangi bir saatinde alınan idrar, sabah ilk ya da ikinci idrarın orta kısmının alınması tercih edilir. Mikroskobik incelemede, protein miktarı için özellikle sabah idrarı tercih edilir. İdrar steril idrar kaplarına alınmalıdır. Bebekler ve küçük çocukların idrarı, temin edilen özel torbalar içinde toplanır.
24 Saatlik İdrar: Bir gün içinde dışarı atılan tüm idrarın toplanmasıyla elde edilir. Bazı testlerde idrarın günlük miktarı önem taşır. Bu testler arasında 5-HIAA, VMA, kreatinin, protein, metanefrin ve nor-metanefrin yer alır.

İdrar Mikroskobisi Tedavi Şekli

İdrar mikroskobisi tedavisinde genel olarak böbrekten atılan ve en az toksik olduğu düşünülen antibiyotikler kullanılır. Özellikle idrar kültürü ile beraber yapılan antibiyogram ile üreyen mikroorganizma üzerine etki eden antibiyotikler belirlenir. Ancak, kültür ve antibiyogram sonuçları birkaç gün içinde çıkacağı için, genellikle başlanmış olan ampirik tedavide idrar yollarıyla atılan antibiyotikler seçilir. Bunun dışında genel durumu iyi olmayan, kusan olgular hastanede damardan tedavi edilir. Hastaların izleminde, belirli aralıklarla idrar KAB ve idrar tahlilleriyle poliklinik kontrolü gereklidir. Poliklinik izleminde büyüme ve gelişmelerin takibi yapılır. Vezikoüreteral reflü (VUR), üriner sistemde darlık ve taş gibi bulguların ya da DMSA'da böbrek hasarının olduğu durumlarda, uygun radyolojik takiplerle izlem devam eder.