İdrar yolu tıkanıklığı, böbreklerde oluşan idrarın mesaneye doğru akışını engelleyen bir durumdur. İdrar böbreklerde üretildikten sonra, üreterler aracılığıyla mesaneye taşınır ve burada birikir. Mesanedeki idrar, uygun bir zamanda ve irade ile dışarı atılır. Bu sürecin düzgün işlemesi, idrar yollarının sağlıklı ve işlevsel olmasına bağlıdır.

İdrar akışı sadece yerçekimi etkisiyle gerçekleşmez. İdrarın mesaneden dışarı atılmasını sağlayan düzenli ve otomatik olarak ayarlanan bir basınç sistemi bulunmaktadır. Ayrıca mesanede biriken idrarın, boşaltım anında böbreklere geri kaçmasını önleyen özel bir kas sistemi vardır. Bu sisteme üretero-trigonal kompleks (UTK) denir. UTK, supap şeklinde çalışarak, idrarın böbreklere geri kaçmasını engeller. Eğer idrar yollarında tıkanıklık veya UTK yetmezliği varsa, idrar böbreklere geri kaçar ve bu durum reflü olarak adlandırılır. Reflü, zamanla böbrek fonksiyonlarını bozabilir ve böbrek yetmezliğine neden olabilir.

Normal idrar oluşumu için kalbin iyi çalışması, damarların sağlıklı olması, tansiyonun normal değerlerde olması ve yeterli miktarda sıvı tüketilmesi gereklidir. İdrar yolları, sadece idrar akışını sağlayan boş su boruları değildir; basınca ayarlı ve duyarlı bir şekilde işlev görürler. Böbreklerde yaklaşık 15 cm su basıncı, üreterde 13,5 cm su basıncı ve mesanede ise 0-10 cm su basıncı bulunur. Herhangi bir hastalığa bağlı olarak basınç değişiklikleri çeşitli savunma mekanizmaları ile otomatik olarak düzenlenir ve böbrek fonksiyonlarının düzgün çalışması sağlanır. Ancak hastalık tedavi edilmezse, geri dönüşü olmayan böbrek yetmezliği gelişebilir.

İdrar akışının herhangi bir nedenle engellenmesi durumunda, böbrek ve idrar yollarında ortaya çıkan zararı gidermek için bir dizi basınç değişiklikleri oluşur. Bu değişikliklerin oluşturduğu hastalıklara genel olarak obstrüktif üropati denir. İdrar yolu tıkanıklığı tedavisinde amaç, idrarın normal bir şekilde akışını sağlamak olmalıdır.

Böbreklerin tıkanıklığı üç basamakta incelenebilir:

Bireylerin, idrar yolu tıkanıklığının bir su borusunun tıkanıklığından farklı olduğunu anlamaları önemlidir. İdrar yolu tıkanıklığı tedavisi, bazı kritik durumlara gelmeden ve belirli bir zaman diliminde yapılmalıdır.